Door Johan Depoortere
Zijn we slaapwandelend op weg naar de Derde Wereldoorlog? Het heeft er alle schijn van. De oorlogspropaganda draait op volle toeren en de media bereiden hun publiek massapsychologisch voor op de onvermijdelijke uitbreiding van het conflict in Oekraïne met koppen als: Kan de Navo na Boetsja voorzichtig blijven? Noordelijke uitbreiding van de Navo is vanzelfsprekend. In De Zevende Dag mochten de plattelandsburgemeesters en superhaviken De Crem en Francken vrijwel ongeremd hun oorlogsretoriek op het publiek loslaten. Intussen gaat het al lang niet meer om een conflict tussen twee buurlanden, maar om een oorlog tussen twee (gewezen) grootmachten om dominantie. Oekraïne levert het kanonnenvlees, Europa betaalt de rekening. De Standaard, een blad dat niet van ziekelijk anti-amerikanisme kan worden verdacht, schrijft: “De Amerikanen hebben bloed geroken,” ze willen “Rusland voor lange tijd uitschakelen als speler op het wereldtoneel.”
In Duitsland gaat kanselier Scholz na extreme politieke druk overstag en levert zware wapens aan Oekraïne. President Zelenski – in de Westerse media welhaast heilig verklaard – bestookt parlementen en regeringsleiders met de vraag om meer en zwaardere wapens. Roekeloos daagt Zelenski zijn bondgenoten uit om het lot te tarten en Rusland uit te dagen tot een kernoorlog. We beleven uiterst gevaarlijke tijden.
Het zijn tegelijk gouden tijden voor de wapenfabrikanten en de handelaren van de dood. De Duitse wapenconstructeur Rheinmetall staat te springen om pantserwagens van het type “Marder” te leveren, schrijft De Standaard. De firma Krauss-Maffei mag Gepard-tanks slijten die vliegtuigen kunnen neerhalen. De miljardenstroom dollars aan hulp en wapens voor Oekraïne uit de Verenigde Staten “gaat zo razend snel en is zo willekeurig dat het niet is bij te houden,” schrijft de dissidente Amerikaanse journalist Glenn Greenwald: 350 miljoen dollar militaire steun in februari (Reuters), 800 miljoen in maart (The New York Times) en nog eens 500 miljoen in dezelfde maand (NBC), 750 miljoen in april (Reuters). President Biden kreeg van het Congres daar bovenop de goedkeuring om een duizelingwekkende 33 miljard dollar in hoofdzakelijk militair materieel naar Oekraïne te sturen. Gigantische cijfers die nauwelijks enige beroering wekken laat staan kritiek.
Wie van deze bonanza beter wordt is duidelijk. Het Pentagon nodigde de top van de Amerikaanse wapenfabrikanten uit om “te overleggen over de capaciteit van de industrie om tegemoet te komen aan de Oekraïense behoefte aan wapens als de oorlog jaren zou duren.” Onder de vertegenwoordigers van de wapenindustrie: Raytheon, het bedrijf waar de huidige Amerikaanse minister van Defensie, generaal op rust Lloyd Austin, tot voor kort in de raad van bestuur zetelde. De regering waar Austin deel van uitmaakt doet er intussen alles toe om er inderdaad voor te zorgen dat de oorlog “nog jaren duurt.” Noam Chomsky – het intellectuele geweten van links in de Westerse wereld – noemt de Amerikaanse regering de hoofdverantwoordelijke voor het uitblijven van betekenisvolle onderhandelingen met Rusland om een einde te maken aan de oorlog.
Er is geen einde in zicht aan de nieuwe bewapeningswedloop waar ook zogenaamd progressieve partijen zonder morren of zonder zelfs maar een zuchtje kritiek in meestappen, socialisten en groenen voorop. De Duitse groenen hebben hun pacifistische veren lang geleden al afgeschud toen hun minister van Buitenlandse Zaken Joschka Fischer zijn partij voor de keuze stelde: Wollt ihr mich oder eure Träume? Het antwoord sprak voor zichzelf: Fischer was de minister die voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog Duitse troepen stuurde naar een buitenlands conflict: de burgeroorlog in Joegoslavië. De Duitse Luftwaffe was na 58 jaar weer terug in de Balkan met bombardementen op de vitale infrastructuur van Belgrado. Voor de Russen – van Jeltsin tot Poetin – het definitieve bewijs van het agressieve karakter van de Navo. Ook nu roepen de Duitse groenen met hun Buitenlandminister Annalena Baerbock het hardst om meer wapens voor Oekraïne en dus meer oorlog.
Ook de Belgische socialisten (“Vooruit”) en groenen stemden zonder reserve mee voor de verhoging van het militaire budget. Vorig jaar – zo schrijft Ludo De Brabander, woordvoerder van Vrede – gaven de Navolanden al 154 miljard dollar meer uit aan militaire budgetten dan zes jaar eerder, “goed voor 1050 miljard dollar. Dat is 52 procent van het wereldtotaal en zeventien keer meer dan wat Rusland besteedt.” (De Standaard 12 april) In eigen land passeert de beslissing om 10 miljard euro aan oorlogstuig te besteden nagenoeg zonder discussie. Die miljarden komen bovenop de 9 miljard bestellingen die de vorige regering al plaatste bij de bewapeningsindustrie. Vergeten zijn de inspanningen om de klimaatcrisis te bestrijden, vergeten de energiecrisis, vergeten de toenemende ongelijkheid, er zijn andere prioriteiten. Voor premier De Croo moet je tonen dat je oorlog kunt voeren als je vrede wil volgens het het aloude leugenachtige devies si vis pacem para bellum dat door de geschiedenis klip en klaar is tegengesproken. Wapenwedlopen leiden nooit tot vrede maar tot meer oorlog. Niemand in zijn regering van christendemocraten, liberalen, groenen en socialisten spreekt De Croo tegen.
Intussen draait de propagandamolen in overdrive. De televisiejournaals tonen gruwelijke beelden van de oorlog. De oorlogsverslagen munten uit in emotie, zelden in analyse. Beelden van Russische herkomst worden met omzichtigheid behandeld en krijgen terecht de waarschuwing mee dat “de authenticiteit ervan niet kon worden geverifieerd.” Dezelfde waarschuwing ontbreekt meestal bij beelden van Oekraïense origine of van Westerse persagentschappen. Over de ware toedracht van de gruwel in Boetsja worden geen vragen gesteld, laat staan beantwoord. Hetzelfde geldt voor de raketaanval met een Tochka-U-raket op het station van Kramatorsk waar vijftig doden vielen. Russische wandaden worden in de verf gezet, bij Oekraïense oorlogsmisdaden wordt de andere kant opgekeken: regelrechte censuur of Manufacturing Consent zoals Noam Chomsky het lang geleden al noemde in verband met de Amerikaanse oorlogen in Centraal-Amerika.
De acht jaar oude oorlog in de Donbas lijkt zich op een andere planeet af te spelen. Geen beelden van de bombardementen en raketaanvallen door extreem nationalistische eenheden als het beruchte neo-nazi Azovregiment. Die hebben daar voor 14000 doden gezorgd, vooral onder de etnisch-Russische burgerbevolking met inbegrip van talloze kinderen. Geen verhalen ook van de moeders met kinderen die maandenlang in de schuilkelders doorbrachten en die daar volgens Zelenski’s voorganger Porosjenko ook thuis hoorden. Wie deze oorlog in de oorlog onder de aandacht brengt riskeert pek en veren. Dat ondervond de Franse journaliste en documentairemaker Anne-Laure Bonnel die een indringende documentaire maakte over die oorlog. Haar werkgever Le Figaro schrapte haar reportage, de documentaire wordt op Youtube vergezeld van de waarschuwing “inappropriate or offensive to some audiences.”
De voorbeelden van preventieve censuur zijn legio – de Spaanse journalist José Manzaneda publiceerde onder andere in De Wereld Morgen een indrukwekkende waslijst – en leidt tot groteske toestanden zoals in Kortrijk waar een NVA-schepen een optreden van het Sint-Petersburgballet schrapte ook al nam het gezelschap uitdrukkelijk afstand van Poetin en de oorlog. In De Groene illustreert de Nederlandse journaliste van Servische afkomst Lidija Zelovic hoe de mainstream media de Elementaire Principes van Oorlogspropaganda (Anne Morelli) in de praktijk brengen. Ze deed dat door de archieven na te pluizen van zowel de Servische als de Kroatische openbare omroepen en kwam tot de verbijsterende vaststelling dat ze allebei een totaal verwrongen beeld gaven van dezelfde realiteit in de Joegoslavische burgeroorlog. Het vijandbeeld van de ene was het perfecte spiegelbeeld van de andere. Het is vandaag niet anders: alleen het kader is verschillend.
Johan Depoortere
2 mei 2022
Een versie van dit artikel verschijnt als column in het juninummer van Actief, het blad van het Masereelfonds.
Beste Johan,
Wat moet ik nu eigenlijk denken van de alom geprezen oorlogsverslaggever Rudi Vranckx, als ik zulke reportages bekijk https://vrtnws.be/p.bDbMo4e45.
Alle begrip als u geen kritiek wil leveren op ex-collega’s.
Met vriendelijke groet,
Bram Terryn
Mag ik vragen waarom m’n reactie van gisteren niet gepubliceerd is?
Een bijdrage tot een volwassen discussie over de oorlog in Oekraïne;
https://commons.com.ua/en/self-determination-and-the-war-in-ukraine/
Dus pleiten om geen wapens te leveren is niet volwassen?
Wat mij opvalt: zowel het kamp dat voor wapenleveringen is, als het kamp dat tegen is, gebruikt het argument dat “er anders een nucleaire derde wereldoorlog komt.” Ik snap ook niets van het argument dat je als links hypocriet zou zijn als je tegen wapenleveringen aan Oekraïne bent. En waarom zou Oekraïne meer democratisch zijn dan Rusland? In beide landen is de macht in handen van een kleine kliek. Sorry, maar ik ben het punt al lang voorbij om een land ‘democratischer’ te noemen louter en alleen omdat er op geregelde tijdstippen verkiezingen worden gehouden.
Het artikel heeft zeker een aantal interessante invalshoeken die het overdenken waard zijn. Maar het overtuigt mij niet om mijn standpunt als links rakker te veranderen. Ik blijf voorlopig Anti-Rusland, anti USA & bondgenoten en anti wapenleveringen aan welke partij dan ook. Het is moeilijk kiezen tussen de pest en de cholera.
Typisch links ook om onder elkaar te gaan bakkeleien en met de vinger staan wijzen. De oorlog is wel de schuld van rechts: Putin en zijn cryptofascisten, de haviken in het Westen en rechtse nationalisten in Oekraïne die de uitvoering van de Minsk akkoorden boycotten.
Ooit stond ik onder de Long Bien Brug in Hanoi waar de gids orakelde; “US luchtaanvallen beschadigden de brug soms zwaar maar geen enkele dag zijn de wapentransporten onderbroken”. URSS wapens voor het Nationaal Bevrijdingsfront van Zuid Vietnam. Vrijwel exclusief URSS-wapens die via het door de US vermaledijde Ho Chi Minh trail Z Vietnam bereikten. Of hoe een dubbeltje rollen kan…
Verder: ooit de Minsk akkoorden gelezen? Dan toch ook opgemerkt dat, zonder enige voorafgaandelijke voorwaarde die de Oekraïne zou opgelegd zijn, staat dat Rusland zijn troepen uit Oekraïne moet terugtrekken, niet?
Beste Dan,
Ik snap uw vergelijking met de Vietnamoorlog niet. Wat is u punt dat u daar mee wil maken? Dat links toen voor wapenleveringen was en nu niet? Graag meer uitleg…
En neen ik heb de Minsk-akkoorden niet gelezen. U wel? Maar ik heb er al veel over gelezen. En ik ga ervan uit dat als in al die artikels terugkomt dat Oekraïne onder druk van de VS vrolijk zijn voeten heeft geveegd aan wat daar overeengekomen is, dat daar wel een (grote) kern van waarheid in zit. En ja, ook de Russen hebben een flink pak boter op hun hoofd bij het mislukken van de Minks akkoorden. En zo zijn we weer aanbeland bij het vingerwijzen. De pot die de ketel verwijt…
Ik ben gewoon de westerse hypocrisie kotsbeu (jaja… ook Russen, Chinezen, enz. zijn hypocriet. Klopt). Wel ja, ik wil als linkse jongen wapenleveringen aan Oekraïne steunen. Maar op voorwaarden dat we dan ook de Palestijnen wapens leveren zodat ze op gelijke voet de Israëlische agressor te lijf kunnen. Israël is trouwens ook een kernmacht, net als Rusland. En als Azov en andere neo-nazi milities geen probleem zijn, dan moeten Hamas en andere islamistische groepjes dat ook niet zijn. En wapens voor de Houthis in Jemen, voor de Tibetanen in China, de Sahrawi in de Westelijke Sahara… Waarom moet Oekraïne een uitzondering zijn?
Weet u wat links moet doen? In mijn ogen… Oproepen tot verzet (stakingen, demonstraties, massale burgerlijke ongehoorzaamheid,…) tegen Poetin en zijn kliek, EN tegen de NAVO, EN tegen Oekraïense oligarchen, EN… i.p.v. te collaboreren met de ene of de andere.
Er zijn trouwens veel urgentere zaken die aangepakt dienen te worden dan te bakkeleien onder welke invloedssfeer Oekraïne dient te komen. Met alle respect. Ik bedoel klimaat en milieu. Het mag misschien knap lastig zijn om met “de zot” Poetin te onderhandelen, maar onderhandelen met Moedertje Natuur is carrement onmogelijk…
PS: ik realiseer me ook dat ik makkelijk praten heb vanuit mijn veilige zetel hier in België
PS PS: Hoe ziet u zichzelf eigenlijk op de “ideologische schaal”: links, rechts, lekker in het centrum…?
Niks geleerd uit de nederlaag van de Republikeinen in Spanje…
Oh jawel… Veel geleerd. Dat toen enkel de Sovjet-Unie wapens leverde aan de rechtmatig verkozen republikeinen. En Nazi Duitsland en Mussolini wapens en troepen aan de fascisten van Franco. Engeland en Frankrijk deden niets want ze hadden nog liever Franco aan de macht dan links.
Ik denk dat ik u heb waar ik u wil hebben. Als je als links al voor wapenleveringen bent dan moet het aan een echt links bestuur zijn. Echt democratisch. Echt vanuit het volk. Om zich te verdedigen tegen “reactionairen”. En in de oorlog in Oekraïne gaat het om een gevecht van rechts (NAVO en hun slippendragers in Oekraïne) tegen rechtser (Poetin en zijn kliek)… Beiden zo kapitalistisch als de pest… Als je echt links bent, blijf je er van tussen en steun je NIEMAND met wapens… Als de bourgoisie onder elkaar vecht, houdt je daar als links van tussen…
Oh jawel… Heel veel geleerd. Dat echt links, echt democratisch nooit gesteund wordt. Enkel de Sovjet-Unie leverde wapens aan de Republikeinen. Maar enkel aan de Stalinistische fracties. De Anarchisten en Troskisten moesten kapot. Nazi-duitsland en Mussolini steunden Franco met wapens en troepen. Engeland en Frankrijk deden niets omdat ze nog liever kapitalistische fascisten aan de macht hadden dan socialisten, anarchisten en communisten.
De oorlog in Oekraïne is een strijd tussen rechts (NAVO en hun Oekraïense slippendragers) en rechtser (Poetin en co). Echt links -en dus niet de links liberale sociaaldemocraten- moeten niemand steunen en al zeker niet met wapens.
Stel dat de VS beslist om Cuba binnen te vallen. Dan ben ik 100% voor wapenleveringen aan Cuba. Benieuwd hoeveel Europese landen in dat geval hetzelfde gaan doen…
Ooit iets gelezen in de internationale Franstalige pers over de taalstrijd in België?
Dan weet je waar analyses uitkomen die “de Belgen” geen agency gunnen…
Dit heb ik geleerd uit de Spaanse Burgeroorlog en z’n gevolgen….
Ooit geleerd van een paar van m’n proffen toen ze mij duidelijk maakten dat de Guldensporenslag over de tegenstellingen in Vlaanderen ging en de Franse en Britse krachten daar enkel maar op konden inspelen…
Ofte geopolitiek versus klassenanalyse…
Of om het concreter te maken; nu de PFLG en de DPFLP er vrijwel weggedeemsterd zijn: steun je nu de PLO of Hamas of laat je de Palestijnen gewoon vallen?
Ik heb nooit iets gelezen in de internationale Franstalige pers over de taalstrijd in België.
Uit de Spaanse burgeroorlog heeft u blijkbaar iets over de Guldensporenslag geleerd (grapje).
Uiteraard laat ik het Palestijnse volk niet vallen. U? Steun aan de Palestijnen impliceert niet akkoord gaan met de Islamitische ideologie van Hamas of steun aan het corrupte Fatah. Het impliceert ook niet pleiten voor de bewapening van de Palestijnen. Steun voor het Oekraïnse volk kan ook perfect zonder het sturen van wapens, zonder mee te lopen in de marsorders van Brussel en Washington.
Ik raad u aan het boek ‘Oekraïne in het kruisvuur’ van Chris Kaspar de Ploeg te lezen. Zoveel verschil is er niet tussen de pro-westerse neoliberale Maidan kliek en de pro-Russische kliek die ervoor aan de macht was, of bij uitbreiding met het regime van de Russische oligarchie rond Poetin… Het gewone volk/de arbeidersklasse is de klos.
Er schort toch iets aan de zinsbouw in dit artikel en ook bij reacties hier op.
Het lijkt wel slecht een vertaalde tekst…
Graag concreet worden