OOST WEST, THUIS PEST
Door Gie van den Berghe
Afstand houden, luidt het in deze crisistijd. Hoe hou je anderhalve meter afstand in de overbevolkte kampen op Lesbos, in Idlib, in Turkije, aan de Amerikaans-Mexicaanse grens? Het hemd is altijd nader dan de rok. Afstand houden van dierbaren kost veel moeite, afstand houden van de rest van de wereld zijn we vrij gewoon.
De pest (1947) van Albert Camus verkoopt als zoete broodjes (https://www.lemonde.fr/societe/article/2020/03/03/le-coronavirus-dope-les-ventes-de-la-peste-d-albert-camus_6031679_3224.html). Mensen willen eruit leren hoe om te gaan met de ‘coronapest’, niet beseffend dat Camus het metaforisch over de bruine pest had, het nazisme en het Europese verzet ertegen. Camus’ meesterwerk speelt zich af in 194., in 1944 verscheen al een uittreksel in bezet Frankrijk. Oran (waar de roman zich afspeelt) en andere Algerijnse steden werden niet toen, maar in de 18de en 19deeeuw door de pest getroffen, en die was afkomstig uit Europa, via de handel en piraterij (gevangengenomen Europeanen die besmet waren).
Corona: de dagelijkse update
Ook niet gedane zaken nemen geen keer. Eens het sars virus bedwongen, startten virologen wetenschappelijk onderzoek op om vaccins te verzinnen tegen de vele ongekende virussen die op ons afkomen. Na enkele jaren werd de financiering van dit onderzoek wegens te duur stopgezet. Dat komt ons nu en straks duur te staan (zie voor een onverwachte bron hierover, de TED talk die Bill Gates in april 2015 gaf: https://youtu.be/6Af6b_wyiwI).
Ook toen de Chinese provincie Wuhan door Covid-19 werd getroffen, keken we weg. Met alle Chinezen, moet men gedacht hebben, maar niet met den deze. Het ging gepaard met een snuifje racistische laatdunkendheid over het soort mensen dat wilde, door vleermuizen besmette beestjes eet, en een overheid die vreselijke gevolgen op dictatoriale wijze aanpakte. Mede door deze houding trokken westerse beleidsvoerders geen broodnodige lessen uit de Chinese rampspoed en werden we vrijwel onvoorbereid getroffen door de pandemie. De overheden hollen al enkele weken achter de feiten aan: mondmaskers, gummihandschoenen, beschermingskledij, alternatieve beademingstoestellen, al dan niet lock-down, ethische regels over wie men toch maar beter laat sterven, onderbetaalde en onderbezette verpleging en onvoorbereid verzorgingspersoneel.
Voor het definitief te laat was, bleven we bevlogen goedkoop de wereld bevliegen. Geen vuiltje aan de lucht! Gezwind trokken we op krokusvakantie, als vanouds (ook al is het een zeer recent fenomeen) richting Italiaanse skigebieden, ook al was toen al bekend dat het virus er huishield. Negenhonderd Groningse jongeren van de studentenvereniging Vindicat trokken ondanks het negatieve advies van de overheid naar Noord-Italië om er ’s avonds dronken op elkaar gepakt de bloemetjes buiten te zetten. Na hun repatriëring werden ze niet eens in quarantaine geplaatst. (https://www.sikkom.nl/vindicat-met-900-man-op-de-piste-in-noord-italie-er-is-hier-niks-aan-de-hand/https://www.trouw.nl/binnenland/vindicat-studenten-zijn-terug-uit-noord-italie-volgens-de-adviezen-hoefden-we-niet-terug~b05a59cf/?referer=https%3A%2F%2Fwww.google.be%2F)
Ook de uit Noord-Italië terugkerende Belgen mochten moeiteloos het virus in ons land introduceren.
Blijf in je kot, krijgen we te horen, terwijl vliegtuigen werden en worden ingezet om Belgen uit het buitenland te repatriëren, zelfs uit landen waar de besmettingsgraad hoger ligt. Oost-west, thuis pest.
Mag je deze kritische bedenkingen nog uiten? Moeten we uit fout begrepen solidariteit zwijgen? De rangen sluiten, aan hetzelfde zeel trekken. Burgerzin vertonen. Zoals die vriend van me, nochtans een linkse rakker, die me een paar dagen geleden vertelde dat hij, uit zijn raam liggend, een jong koppeltje aan de overkant van de straat zag knuffelen en zich moest inhouden om niet de politie te bellen. Een ruk naar rechts.
Sheila Sitalsing
Virusangst, schreef in De Volkskrant van 23.3, is een perfecte dekmantel voor kwaadwillende regimes (https://www.volkskrant.nl/columns-opinie/virusangst-is-een-perfecte-dekmantel-voor-kwaadwillende-regimes~be430fd6/). Anders dan veelal gedacht wordt moet kwaad niet altijd gewild of gepland worden, het wordt ook met de beste bedoelingen aangericht. Om onze oma’s en opa’s te beschermen worden onze vrijheden drastisch teruggeschroefd. In Denemarken werd goed een week geleden een totalitaire wet goedgekeurd die de politie verregaande controlemaatregelen biedt. In België sloot het kabinet van De Block een schimmig akkoord met telecombedrijven om actuele locatiegegevens te delen met een privaat bedrijf (Dalberg Data Insights). In de Verenigde Staten zal men samenwerken met Google en Facebook om ‘locaties van gebruikers en risicopatiënten op te sporen’ (https://www.apache.be/gastbijdragen/2020/03/18/hoe-het-coronavirus-ook-onze-privacy-bedreigt/ https://plus.lesoir.be/286535/article/2020-03-12/coronavirus-le-cabinet-de-block-dit-oui-lutilisation-des-donnees-telecoms).
Shoshana Zuboff
In The Age of Surveillance Capitalism, maakt Harvard professor Shoshana Zuboff overduidelijk dat Big Brotheruitgegroeid is tot een uit de kluiten gewassen broer (https://www.nybooks.com/articles/2020/04/09/bigger-brother-surveillance-capitalism/?utm_medium=email&utm_campaign=NYR%20Surveillance%20capitalism&utm_content=NYR%20Surveillance%20capitalism+CID_a69eaa66f815e0ecf721fbd64afd3d2c&utm_source=Newsletter&utm_term=surveillance%20capitalism). In de nieuwe economische en politieke orde worden onze gangen nagegaan en wordt ons leven, ons handelen, verlangen en welzijnsgevoel, gestuurd als in een Skinner-box (naar Burrhus Skinner – https://nl.wikipedia.org/wiki/Burrhus_Skinner).
In verscheidene landen worden tracing Apps ingezet om de gangen en de besmettingsgraad van burgers na te gaan, mensen te verwittigen als een mogelijk besmet iemand nadert, politie in staat te stellen allemans bewegingsvrijheid te beperken, wie besmet is de toegang te weigeren tot winkels. Enkele Vlaamse virologen vinden het een goed idee en de App zit er ook in België aan te komen (https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2020/03/26/is-technologie-onze-exit-strategie-uit-de-coronacrisis/). Leve de dumbphone, weg met onze privacy!
Law and order, luidt het steeds nadrukkelijker. Mensen die onduidelijke en om de haverklap wisselende regeltjes overtreden, riskeren zware boetes. Vooral jongeren moeten in toom gehouden worden. ‘Handhaving’ luidde het eensgezind in De Afspraak van 26.3. Want, weerklinkt het alarmerend, we zijn in oorlog. Wat kun je daartegen inbrengen? We staan erbij als makke schapen. Grenzeloos gehoorzaam.
Tom Chivers
Ook interessant is Would you take a coronavirus risk?, een artikel van Tom Chivers op UnHerd (een forum dat iets wil doen aan de kuddegeest door nieuw en dwars denken, een platform wil zijn voor ongehoorde ideeën, mensen en plaatsen (https://unherd.com/2020/03/would-you-take-a-coronavirus-risk/?tl_inbound=1&tl_groups[0]=18743&tl_period_type=3). In deze bijdrage zit een mooie en beklijvende illustratie van het prisoner’s dilemma (https://www.youtube.com/watch?v=S0qjK3TWZE8). Het is wel een bijzonder voorbeeld van het dilemma (https://nl.wikipedia.org/wiki/Prisoner%27s_dilemma). Normaal gezien mogen de deelnemers niet vooraf met elkaar overleggen. Boeiend is de aanpak van de persoon die meteen aankondigt dat hij zal ‘stelen’ maar dat als de ander voor ‘delen’ kiest, hij de buit eerlijk met hem verdelen zal. De rest laat ik u zelf ontdekken.
In De Pest legt Camus zijn hoofdpersoon, dokter en humanist Bernard Rieux, in de mond dat in tijden van pestilentie in mensen meer dingen te bewonderen zijn dan te verachten. Dat, denk ik, hangt af van de duur en de extremiteit van de situatie en van de lessen die men er al dan niet uit trekt.
HOLLANDSE KONGO
Hoe de Hollanders Leopold II in Kongo ondersteunden en ondervonden dat ondank ‘s werelds loon is.
Door Lucas Catherine
Als je stripverhalen leest zou je denken dat de Nederlanders niet weten waar Kongo ligt. Toen Hergé daar populair werd moest Kuifje in Kongo, Kuifje in Afrika heten.
Want wisten ze veel waar Kongo lag ? Nu, als het op koloniale geschiedenis aankomt zijn de Nederlanders inderdaad niet zo sterk in aardrijkskunde: Indië ligt volgens hen niet op het Indische subcontinent, maar in Indonesië. Hun Oost-Indië is het enige “Indië” dat ze kennen. En toen Suske en Wiske ginder in het Noorden populair werden moest het album De Tamtamkloppers niet langer in onze Kongo spelen, maar in hun Suriname. De teksten werden aangepast. Voor de tekeningen kon dit niet : daardoor dat Afrikaanse dieren als leeuwen, giraffen, olifanten, neushoorns of nijlpaarden volgens die albums ook in Suriname rondliepen. Nogal verwarrend voor de Hollandse lezertjes.
En je zal, in hun toch wel prachtige Atlas of Mutual Heritage op het internet waarop ze al hun koloniale posten en factorijen oplijsten, nergens Boma of Banana vinden. Laat staan Kinshasha. Nochtans, de Hollanders waren voor Leopold II in Kongo. Jawel !
De Hollandse factorij in Boma
De Rotterdamse firma Kerdijk en Pincoffs startte activiteiten in Kongo vanaf 1857 en stuurde Henry Kerdijks broer Lodewijk uit als hun vertegenwoordiger ter plaatse. Hij overleed in 1861 te Boma. De firma Kerdijk & Pincoffs exporteerde katoen, kookgerief, messen, geweren, kruit en sterke drank uit Nederland en ruilde die voor Afrikaanse ivoor, palmolie en rubber. Kerdijk & Pincoffs waren daarvoor ook in West-Afrika actief, maar ze splitsten hun West-Afrikaanse posten af en brachten de Kongolese factorijen onder in de Afrikaansche Handelsvereeniging (1868). Daar werkten naast vrije arbeiders ook enige honderden slaven (door de Portugezen “coromanos” en door de Nederlanders “Kroo-mannen” genoemd). Pincoffs en Kerdijk waren dan ook deelnemers aan Leopolds Geografische conferentie van Brussel (1876), de eerste stap die hij zette in zijn verovering van Kongo.
Deze AHV investeerde mee in Leopolds Kongoproject. Het was Pincoffs die aan Leopold voorstelde een financieringscomité op te richten. Dat werd het Comité d’études du Haut-Congo . Zij werden dan ook bestuurders in dit Comité en waren naast Leon Lambert (vertegenwoordiger van de Rothschilds in België en Leopolds bankier) de tweede grootste aandeelhouders: Lambert voor 400.000 goudfrank. De AHV voor 130.000 goudfrank. Dat was meer dan bijvoorbeeld de Brusselse bankier Georges Brugmann (20.000 frank).
Het is dit Studiecomité dat Stanley engageerde (en betaalde) voor zijn expeditie op de Kongostroom. De Hollandse AHV liet Stanley en zijn materiaal (vier gedemonteerde rivierboten) kosteloos naar Banana verschepen. Van daaruit vertrok op 14 augustus 1879 zijn koloniale expeditie. Het quid pro quo was natuurlijk dat AHV een bevoorrechte positie zou krijgen in Leopolds gebied, maar doordat in 1879 de AHV na een grootscheepse fraude failliet ging kwam daar niets van terecht. Leopold maakte van de gelegenheid gebruik om het Comité volledig over te nemen.
Daarop werd de Nieuwe Afrikaansche Handelsvereniging opgericht. In 1884, het jaar vóór de officiële oprichting van de Kongo Vrijstaat bezat ze 69 handelsposten langs de Kongostroom. Haar hoofdkwartier was in Banana. Er was zelfs sprake van dat Nederland soevereiniteit over de Kongostroom zou krijgen. Maar Nederland herkende, na ruggespraak met de NAVH tijdens de Conferentie van Berlijn (1885) de Kongo Vrijstaat onder voorwaarde van vrijhandel, zoals de Conferentie in haar artikel 14 had bepaald.
Korte tijd lang liet onze Leopold II zich als Koning van Kongo Potorko I noemen. Een naam die we terugvinden in een knipsel uit een toenmalige Nederlandse krant
Venloosch weekblad, 5 september 1885
Aan het hoofd van de NAVH kwam Anton Greshoff (1). Hij vestigde zich in het dorp Kinshasa, naast Leopoldstad. Greshoff zou een luis in de pels van Leopold worden. Samen met andere handelaars verzette hij zich tegen de verdragen die de Vrijstaat afsloot met de lokale vorsten en waarin die hun soevereiniteit afstonden. Zij eisten dat die vorsten enkel handelsakkoorden zouden ondertekenden.
In 1886 en 1887 schreef Greshoff een reeks artikels in het tijdschrift Nederlandsch Aardrijkskundig Genootschap met felle kritiek. Onder meer dat “na vijf jaar de Vrijstaat nog niets heeft gedaan om de traditionele karavaanweg te verbeteren tot een meer fatsoenlijke weg.” Of dat hij gemerkt had dat “alle dorpen tussen de Inkisi (rivier) en Nzugu-Mbola zijn platgebrand …terwijl hier nooit enige melding van is gemaakt.” De stations van de Staat “kan je eerder stallen dan huizen noemen; zelfs is het zeer twijfelachtig of een aan een zindelijke Hollandse stal gewende koe wel zou voortgaan melk te geven, zo men haar een kamer in Leopoldstad gaf.” En: “Alles wat we van de Vrijstaat gezien hebben is lijnrecht in strijd met haar programma : menslievendheid, wetenschap, beschaving…” Eerst werd Greshoff hiervoor in 1887 in Boma voor de rechtbank gedaagd, maar gelukkig voor hem werd de zaak geseponeerd.
Kinshasa 1883
In Brussel had men op 30 april 1887 een decreet uitgevaardigd dat te land enkel de vlag van de Kongostaat nog mocht worden gehesen, tenzij met uitdrukkelijke toestemming van de gouverneur-generaal. Op de rivier mocht men de eigen vlag hijsen aan de voorsteven, maar de vlag van de Vrijstaat moest aan de achtersteven.
Greshoff had als oranje-patriot overal de Nederlandse driekleur gehesen op al zijn factorijen en boten. Hij boycotte het decreet door ervoor te zorgen dat de vlag van de Vrijstaat steeds rond de vlaggestok bleef gerold en dat alleen de Nederlandse vlag wapperde in de wind.
Hij reisde in 1887 als eerste blanke handelaar naar de Swahili machthebber van Maniema in Kisangani, Hamed ben Mohamed al Murjebi, door de Belgen Tippo-Tip genoemd, met de bedoeling rechtstreeks bij hem ivoor te betrekken. En het lukte ! Directe concurrentie voor Leopold.
In 1889 werd de “fatale, de onvermijdelijk Greshoff” zoals hij werd genoemd in de maand september per decreet uitgewezen uit Leopolds Kongo. Hij stak de rivier over en vestigde zich rechtover Kinshasa in Brazzaville, Na de ‘Vlaggenoorlog’ volgde nu een papieren oorlog met brochures tegen de Vrijstaat. Een citaatje : “De staat voerde in 1889 voor 4,3 miljoen frank producten uit; de NAHV kocht dat jaar voor 6,1 miljoen producten aan; als men zegt dat de NAHV van geringe betekenis is, hoe klein is dan wel de staat ?”
Maar de NAHV was nu wel haar toegang tot de monding van de Kongorivier kwijt. Anton Greshoff zou vanuit Brazzaville wel nog 12 jaar bedrijvig blijven in de Franse Kongo.
Greshoff aan zijn bureau in Brazzaville
Tot slot nog dit : Waarom was Leopold II zo wantrouwig tegenover de Hollandse handelaars ? Dat had wellicht te maken met zijn grote bewondering voor de Nederlandse kolonisatie in Indonesië die hij verschrikkelijk efficiënt vond. Vreesde hij te grote concurrentie ? In zijn eerste toespraak tot de Belgische senaat op 17 februari 1860, toen nog als Hertog van Brabant, sprak hij zijn bewondering al uit over die kolonisatie die “de Verenigde Provincies tot één van de belangrijkste staten van Europa” had gemaakt. Dankzij het gewin in hun kolonies.
Gedenkplaat Max Havelaar, Bergstraat Brussel
“Vorig jaar,” sprak hij, “bedroeg de nettowinst van Nederlands-Indië ongeveer 70 miljoen frank.” Zoals Sir James Brooke, die toen Sarawak bestuurde, na een onderhoud met Leopold verklaarde : “Hij is verliefd op het Hollandse systeem…Ik vond geen spoor van brede opvattingen, van liberale gevoelens; hij dacht alleen maar aan de manier waarop hij geld uit het volk kon persen… Hij lachte met de idee de rechten van de inheemsen te eerbiedigen.” Dat Hollandse systeem bestond uit het zogenaamde cultuurstelsel van gedwongen teelten, waarbij de koloniale ambtenaren gedreven werden door premies: de zogenaamde cultuurprocenten of cultuuremolumenten om de productie zo hoog mogelijk te maken en die dan tegen zeer lage prijs te leveren aan de staat via de Nederlandse Handel-Maatschapij . Leopold zou het in Kongo toepassen.
Dat zelfde jaar 1860 waarin Leopold zijn toespraak hield in de senaat verscheen de grote aanklacht tegen dit cultuurstel : Max Havelaar, of De koffijveilingen der Nederlandsche Handelmaatschappij. Edward Douwes-Dekker schreef het boek in Brussel, op geen vijfhonderd meter van het Koninklijk Paleis.
(1) Zijn neef, de dichter Jan Greshoff schreef indertijd Catrijntje Afrika. Alhoewel hij zelf in Zuid-Afrika woonde speelt dit werk toch in de Kongo van zijn oom Anton.
Lucas Catherine
CORONA EN HET MILIEU
Wat heeft de Coronapandemie te maken met ons leefmilieu en de klimaatverandering? Hoe komt het dat pandemieën elkaar in snel tempo opvolgen en duizenden slachtoffers maken: HIV, SARS, Ebola, Corona? Daarover gaat een bijdrage in een recent nummer van het Amerikaanse weekblad “The Nation.” Een samenvattende vertaling.
Door Sonia Shah
Was het een schubdier? Een vleermuis? Of een slang, zoals ergens werd beweerd? Welk wild dier zou verantwoordelijk zijn voor het coronavirus, officieel “Covid-19,” dat honderden miljoenen personen heeft besmet die nu in China en andere landen achter schutskringen en in quarantaines worden opgesloten. Een interessante vraag, maar belangrijker nog is niet uit het oog te verliezen hoe kwetsbaar we steeds meer worden voor de diepere oorzaak: de toenemende vernietiging van de habitats.
De laatste 80 jaar zijn ziektekiemen verschenen of teruggekeerd naar streken waar ze vaak nooit eerder waren opgemerkt. Dat is onder andere het geval voor HIV (Human Immunodeficiency virus), voor Ebola in West-Afrika of nog voor Zika op het Amerikaanse continent. De meerderheid (60%) is van dierlijke oorsprong. Een aantal is afkomstig van huis- of landbouwdieren, maar het merendeel (meer dan twee derde) is afkomstig van wilde dieren.
Toch treft hun geen schuld. Veel artikels laten – vaak aan de hand van foto’s – uitschijnen dat wilde dieren verwoestende epidemieën veroorzaken. Maar het is fout te denken dat deze dieren dragers zijn van dodelijke pathogenen die er op uit zijn ons te besmetten. De meerderheid van hun microben leven met hun gastheer of -vrouw samen zonder hun kwaad te doen. Het probleem ligt elders: door de ongeremde ontbossing, urbanisatie en industrialisering hebben we deze microben in staat gesteld zich naar het menselijk lichaam te verplaatsen en zich aan te passen.
Gezondheidswerkers tegen de Ebola-epedemie in Sierra Leone Foto MSF
Door het verdwijnen van de habitats wordt ook het voortbestaan bedreigd van tal van soorten, waaronder medicinale planten en dieren die de basis vormen voor geneesmiddelen. Voor de overlevende soorten zit er niets anders op dan zich terug te trekken op de beperkte habitats die overblijven. Het gevolg is toenemende kans op contact met mensen waardoor onschadelijke microben in het menselijk lichaam muteren naar dodelijke ziektekiemen.
Ebola is een duidelijk voorbeeld. Een studie uit 2017 toont aan hoe het virus, dat oorspronkelijk bij verschillende soorten vleermuizen werd geconstateerd, frequenter opdook in gebieden in Centraal Afrika die recent werden ontbost. Als de bossen verdwijnen gaan de vleermuizen zich nestelen in de bomen van tuinen en boerderijen. Het gevolg is duidelijk: door in een vrucht te bijten waar speeksel van de vleermuizen aan kleeft slikken mensen het in. Op die manier komen virussen die volkomen onschadelijk zijn voor de vleermuis bij bevolkingsgroepen terecht.
Hetzelfde geldt voor de ziektes die door muggen worden verspreid. Er is een verband vastgesteld tussen ontbossing en de frequentie van epidemieën. Hier gaat het niet zozeer om het verdwijnen maar om de transformatie van habitats. Samen met de bomen verdwijnen ook hun wortels en de laag dode bladeren. Daardoor stromen water en sedimenten makkelijker weg over een verarmde grond die uitdroogt door de zon waardoor er plassen ontstaan waarin de moerasmug welig tiert. Uit een studie uitgevoerd door twaalf landen blijkt dat muggen die dragers zijn van menselijke ziektekiemen twee keer vaker voorkomen in ontboste gebieden dan in streken waar de wouden intact zijn gebleven.
GEVAREN VAN DE INDUSTRIËLE VEETEELT
De vernietiging van de habitats dunt verschillende vogelsoorten uit en verhoogt daardoor het risico op het verspreiden van ziekteverwekkers. Een voorbeeld: het Westelijke Nijlvirus dat leeft bij trekvogels. In Noord-Amerika is het aantal vogelpopulaties de laatste 50 jaar met 25% gedaald als gevolg van het verdwijnen van biotopen en andere vernietigingen. Maar niet alle soorten worden in gelijke mate getroffen. “Specialisten” – vogels die aan een bepaalde habitat gebonden zijn zoals spechten en rallen worden harder getroffen dan de generalisten als de roodborsten en de kraaien. De eersten zijn nauwelijks dragers van het Westelijke Nijlvirus terwijl de laatsten dat bij uitstek zijn. Vandaar een uitgesproken aanwezigheid van het virus bij de huisvogels van die regio en dus neemt de kans toe dat eerst een vogel en daarna een mens door een mug gestoken wordt.
Hetzelfde geldt voor de ziektes die door teken worden verspreid. Door langzaam aan het Noordoost-Amerikaanse bosbestand te knagen verjaagt de stadsontwikkeling dieren als de Amerikaanse buidelkat (opossum) die bijdraagt aan het reguleren van het tekenbestand. Andere soorten die veel minder doeltreffend zijn op dat plan tieren welig, zoals de witvoetmuis en het hert. Het gevolg is dat de ziektes die door teken verspreid worden zich makkelijker verspreiden. Daaronder de ziekte van Lyme, die in 1975 voor het eerst in de Verenigde Staten is opgemerkt. De laatste 20 jaar zijn 7 nieuwe ziekteverwekkers geïdentificeerd die door teken worden verspreid.
Niet alleen de vernieling van habitats verhoogt het risico op ziekte-uitbraken, het is ook wat in de plaats komt. Om aan de drang van onze soort naar vleesconsumptie te voldoen hebben we een gebied ter grootte van Afrika ontbost om slachtdieren te kweken. Sommige van die dieren komen tot ons via de illegale handel in wilde dieren of in de markten voor levende dieren (wet markets). Wilde dieren die elkaar in de natuur zelden of nooit zouden tegenkomen worden daar in kooien naast elkaar geplaatst waardoor microben van de ene op de andere soort kunnen overspringen, een proces dat verantwoordelijk is voor het coronavirus dat in 2002-2003 de SARSepidemie veroorzaakte en wellicht ook voor het nieuwe coronavirus waarmee we vandaag geplaagd zitten.
Maar nog veel meer dieren worden gekweekt in industriële boerderijen waar honderdduizenden beesten dicht opeen gepakt wachten op de slacht en de microben ruim de kans geven om te muteren tot dodelijke ziekteverwekkers. Vogelgriepvirussen bijvoorbeeld die voorkomen bij wilde watervogels zwermen uit in fabriekfarms onder de gekooide kippen, muteren en worden kwaadaardiger, een proces dat zo voorspelbaar is dat het in het lab kan worden gereproduceerd. Eén streng, H5N1 genaamd, dat mensen kan besmetten doodt meer dan de helft van de geïnfecteerden. Om een verwante streng die in 2014 Noordamerika bereikte in te dammen moesten tientallen miljoenen kippen worden afgeslacht.
De reusachtige berg uitwerpselen die onze veestapel produceert biedt de dierlijke microben nog meer mogelijkheden om naar de menselijke bevolking door te dringen. De hoeveelheid dierlijk excrement is vele keren groter dan de landbouwgrond als meststof kan absorberen. Op veel plaatsen verzamelt het zich in zinkputten, “mestlagunes” genaamd. Shiga toxine producerende Escherichia coli, onschadelijk in de ingewanden van runderen, houdt zich ook schuil in de uitwerpselen. Bij mensen veroorzaakt het bloedige diarree en koorts en kan het tot acute nierinsufficiëntie leiden. Doordat rundermest makkelijk in het drinkwater en onze voedselketen terecht komt worden jaarlijks 90000 Amerikanen erdoor getroffen.
De transformatie van dierlijke microben naar menselijke ziektekiemen verloopt vandaag sneller maar het fenomeen is niet nieuw. Het begon met de revolutie van het neoliticum, toen de mens voor het eerst de habitat van wilde dieren ruimde om plaats te maken voor voedselgewassen en wilde dieren domesticeerde. De “dodelijke geschenken” die we, zoals Jared Diamond het stelt, van onze “vrienden de dieren” kregen waren onder andere mazelen en tuberculose van koeien, kinkhoest van varkens en griep van eenden. Het ging voort onder de koloniale expansie. Belgische kolonisten bouwden in Congo spoorlljnen en steden die het het lentivirus in een plaatselijke makak mogelijk maakte zijn aanpassing aan het menselijk lichaam te perfectioneren. Britse kolonisten in Bangladesh rooiden de mangrove bossen van de Sundarbans om plaats te maken voor rijstvelden en stelden de mensen daardoor bloot aan de bacteriën die in het brakke water van de drassige gronden leefden.
Prof. Jared Diamond Foto UCLA
De pandemieën ontstaan door deze koloniale ingrepen blijven ons tot vandaag achtervolgen. Het lentivirus van de makak evolueerde naar HIV. De bacteriën uit het brakke water van de Sundarbans, nu bekend als cholera, hebben tot dusver zeven pandemieën veroorzaakt, de recentste op Haïti, een paar honderd mijl van de kust van Florida.
Maar het goede nieuws is dat we niet machteloos staan tegen de mutatie van deze microben. We kunnen de wilde habitat beschermen zodat dierlijke microben in de lichamen van dieren blijven en niet verhuizen naar de mens. Deze aanpak wordt gepropageerd door onder andere de “One Health” beweging. We kunnen de plekken in het oog houden waar de kans het grootst is dat dierlijke microben zich tot menselijke ziekteverwekkers ontwikkelen, op zoek gaan naar die tekenen vertonen van aanpassing aan het menselijk lichaam en ze uitschakelen vóór ze een epidemie veroorzaken. Wetenschappers van het Amerikaanse programma “Predict” hebben over heel de wereld meer dan 900 nieuwe virussen ontdekt, waaronder nieuwe soorten SARS-achtige coronavirussen.
Vandaag hebben we opnieuw te maken met de dreiging van een pandemie. Dat komt niet alleen door het nieuwe coronavirus. Doordat de regering Trump de winningsindustrieën en de industriële ontwikkeling bevrijd heeft van mileureguleringen kunnen we verwachten dat de vernietiging van habitats waardoor dierlijke microben bij de mens terecht komen in versneld tempo zal doorgaan. Tegelijkertijd beperkt de regering onze mogelijkheden om de volgende “spillover microbe” te ontdekken en onder controle te krijgen als ze zich begint te verspreiden. Het programma Predict wordt stopgezet en het Witte Huis wil zijn bijdrage aan de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) met 53% korten.
De epidemiologist Larry Briljant zei ooit: “Uitbraken zijn onvermijdelijk, maar pandemieën zijn onze keuze.” Maar pandemieën zijn enkel optioneel als we bereid zijn om met hetzelfde gemak waarmee we de natuur en de wilde dieren verstoren ook onze politiek radicaal om te gooien.
Vertaling door Johan Depoortere
10-03-2020
AMERIKAANS FASCISME
Door Johan Depoortere
Wie dacht dat het Amerikaanse democratische systeem met zijn “checks and balances” en zijn stevige apolitieke bureaucratie een “ongelukje” als Trump wel zou overleven moet zich bedenken. In een long read in The Atlantic toont George Packer (1) glashelder aan hoe Trump die instellingen sinds zijn verkiezing systematisch corrumpeert. Apolitieke ambtenaren bij departementen als Justitie en Buitenlandse zaken worden vervangen door aanhangers en bewonderaars van de president. Wie zich tegen Trump keert – of wie ook maar de schijn wekt niet volgzaam te zijn – wordt verwijderd. De wraak van Trump tegen al wie tegen hem getuigde in het impeachmentproces was onverbiddelijk. Een minster van justitie die op de eerste rij stond in de verkiezingscampagne die Trump aan de macht bracht wordt vervangen door een nog volgzamer figuur. Wie op post bleef in de hoop de meubelen te redden en met het vooruitzicht dat er na vier jaar een einde zou komen aan het Trumptijdperk moet nu rekening houden met een verlenging. De vraag is of de Amerikaanse democratische instellingen nog eens vier jaar met het oranje monster zullen overleven.
Is het overdreven om van een Amerikaanse variant van het fascisme te spreken? In “The plot against America” schetste Philip Roth een bloedstollend beeld van hoe Amerika er had uitgezien als de antisemiet en nazisympathisant Charles Lindbergh president was geworden. Fictie natuurlijk, maar de wand die fictie van realiteit scheidt is flinterdun. Niet alleen de slogan “America First” die Trump van Lindbergh heeft geleend, maar de voortdurende jacht op minderheden, het opsluiten van kinderen in instellingen die nauwelijks van concentratiekampen verschillen, het demoniseren van tegenstanders en buitenlanders, het vergoelijken – er waren “fijne mensen” bij – van neonazis en jodenhaters, het misprijzen voor feiten en wetenschap: het is allemaal gemeengoed geworden in het Witte Huis van Donald Trump.
“Fijne mensen” cc-foto: Anthony Cryder, Charlottesville 2017.
In dat verband is het goed te bedenken dat fascistische regimes niet van de ene dag op de andere het licht zien. Stefan Zweig, één van de scherpste waarnemers van de ontwikkelingen in de jaren 20 en 30 van de vorige eeuw beschreef hoe de meest extreme maatregelen van de fascisten geleidelijk tot stand kwamen.
“Want het nationaalsocialisme hoedde er zich in zijn gewetenloze misleidingstechniek wel voor zijn doeleinden in al hun radicaliteit te laten zien voordat het de wereld gehard had. Dus oefenden ze hun methode voorzichtig: steeds een kleine dosis en na die dosis een kleine pauze. Steeds maar een enkele pil en dan een ogenblik afwachten of die niet te sterk was geweest, of het geweten van de wereld deze dosis nog kon verdragen.” (2)
Stefan Zweig
De beslissing om de Europese Joden uit te roeien kwam er pas in 1942, negen jaar nadat Hitler aan de macht was gekomen (al was de systematische moord op Joden het jaar daarvóór al begonnen na de nazi-aanval op de Sovjetunie.) Een hele reeks pesterijen en discriminerende wetten was eraan vooraf gegaan.
Zweig schrijft nog: “En omdat het Europese geweten – tot schade en schande van onze beschaving – ijverig zijn onverschilligheid toonde omdat die gewelddadigheden zich immers over de grens afspeelden, werden de doses steeds sterker, tot tenslotte heel Europa eraan ten onder ging.”
Het zijn, zo valt te vrezen, profetische woorden, van toepassing zowel op de Europese “vluchtelingencrisis” als op het onderuit halen van de democratie in de Amerika.
4 maart 2020
- THE PRESIDENT IS WINNING HIS WAR ON AMERICAN INSTITUTIONS, How Trump is destroying the civil service and bending the government to his will. George Packer is auteur van onder andere: The Unwinding: An Inner History of the New America.
- Stefan Zweig: DE WERELD VAN GISTEREN Rainbow, Amsterdam
EUROPA MOET ZICH SCHAMEN
„Keiner will sie haben.“ Dat schreef de nazikrant Völkischer Beobachter triomfantelijk na de mislukking van de internationale conferentie over de ” vluchtelingencrisis” in de Franse badplaats Evian. Een select gezelschap diplomaten en ministers had zich daar in juli 1938 over het lot van de Joden in Duitsland en Oostenrijk gebogen.
In maart van dat jaar was Hitler Oostenrijk binnen gevallen. De „Anschluss“ maakte 200000 Oostenrijkse Joden rechtenloos en te verwachten was dat die zich bij de reeds bestaande vluchtelingenstroom zouden aansluiten. Er was sprake van een vluchtelingencrisis en daar moest die conferentie in Evian, een initiatief van de Amerikaanse president Roosevelt, een antwoord op vinden.
Het resultaat was mager. Veel mooie woorden over solidariteit maar de conclusie was dat geen enkel land, op de Dominicaanse republiek na, bereid was Joodse vluchtelingen op te nemen. Dat de Dominicaanse dictator Trujillo als enige een gebaar stelde had niets met medemenselijkheid of mededogen te maken. Trujillo wou zijn bedenkelijke reputatie opschonen nadat hij 20000 Haïtiaanse gastarbeiders door zijn militairen had laten afslachten en honderdduizenden had teruggestuurd naar Haïti, op de andere helft van het eiland Hispaniola. Trujillo was dan wel een antisemiet, hij verkoos de blanke Europeanen, ook al waren het Joden, boven de zwarte Haïtianen. En er was een financiële bonus: om op het eiland te ontschepen dienden de Joden per vluchteling 5000 dollar te betalen.
„Niemand wil ze hebben“ was dan ook de correcte conclusie van de met veel poeha door Roosevelt aangekondigde conferentie. Dat is ook de titel van een recent boek van de Nederlandse journaliste Linda Polman. Aan de hand van talrijke voorbeelden laat Polman zien hoe de meeste Westerse landen – Latijns Amerika, Canada, Australië en Nieuw Zeeland inbegrepen – ook toen al met grote vindingrijkheid excuses bedachten om de grenzen gesloten te houden voor vluchtelingen en migranten. Het zijn argumenten die ons vertrouwd in de oren klinken en vandaag vrijwel letterlijk uit de mond van bewindvoerders en partijfiguren te horen zijn. Toen zoals nu klonk het dat vluchtelingen criminaliteit en armoede zouden importeren. „Ons land zit vol“ „We hebben al werklozen genoeg“ „Er is geen draagvlak bij de bevolking.“ „Wij zijn het OCMW van de wereld niet.“
De Belgische gedelegeerde op de conferentie sprak duidelijke taal: ons land zou niet nog meer Joden willen opnemen, omdat anders gevreesd zou moeten worden voor “maatschappelijke schokken”, ja zelfs een antisemitische golf. „In 1938 verklaarde Nederland de Joodse ‚migranten’ zelfs tot persona non grata, onwelkom. Dat was uit pure medemenselijkheid, beweerde de Nederlandse minister van justitie, Carel Goseling: de Joden toelaten zou slechts leiden tot verergering van de toch al woekerende haat tegen de eigen Nederlandse Joden.“ Vervang „Joden“ door „moslims“ en je hoort de echo van Bart De Wever, die tot vandaag Angela Merkel verantwoordelijk acht voor de „vluchtelingencrisis“ net omdat ze een oplossing zag in Europese solidariteit.
De Franse vertegenwoordiger in Evian vreesde dat de Joodse migrantenstroom „Trojaanse paarden“ zou meebrengen: spionnen en onruststokers in dienst van het naziregime. Nu heet het dat zich onder de vluchtelingen wel eens terroristen of door IS of andere terreurorganisaties gestuurde handlangers kunnen bevinden. „Als je één zo een ‚ongewenscht element’ zou binnenlaten en rechten geven, zouden ze allemaal willen komen“ waarschuwde de Nederlandse vertegenwoordiger 82 jaar geleden.
In de VS, het grote immigratieland, waren de Joden al evenmin welkom. President Roosevelt had dan wel het initiatief genomen voor de conferentie in Evian, zelf was hij er niet bij. Het was op eieren lopen voor een president die toch al de reputatie had té vriendelijk te zijn voor de Amerikaanse Joden. Antisemitisme was en is wijd verspreid in Amerika, in die jaren openlijker dan ooit. Roosevelt had voor zijn New Deal enkele Joden op hoge posten benoemd en zijn herstelprogramma kreeg daardoor meteen de bijnaam „Jew Deal.“ Een opiniepeiling gaf aan dat slechts 5% van de Amerikanen bereid waren Joden uit Duitsland of Oostenrijk op te nemen, 20% vond het zelfs beter de eigen Amerikaanse Joden te deporteren.
Roosevelt kon moeilijk Nazi-Duitsland keihard veroordelen, daarvoor had de VS zelf te veel boter op het hoofd. „De nazipartij had juist van de VS afgekeken hoe je binnen een legaal kader een bevolkingsgroep zijn burgerrechten ontneemt: de Duitse Nurnberger Rassenwetten van 1935 leken erg op bestaande Amerikaanse wetgeving (…) In meer dan de helft van de Amerikaanse staten waren huwelijken tussen verschillende rassen verboden om rassenvermenging te voorkomen. Een aantal staten hield er ook programma’s op na waarin ze gekleurde minderheden gedwongen steriliseerden. (…) De VS schafte zijn wetten tegen rassenvermenging overigens pas af in 1967, toen Hitler al 22 jaar dood was.“
De nazi’s en hun collaborateurs hadden hun eigen oplossing voor “het Joodse probleem.”
Het mag duidelijk zijn: Europa en in uitgebreide zin „het vrije Westen“ draagt een verpletterende verantwoordelijkheid voor het drama van de Europese Joden. “Evian heeft Hitler laten zien dat uitroeiing een optie was,” zegt Zeid Ra’ad Al Hussein, de VN-Hoge Commissaris voor de Mensenrechten. Ook toen al overduidelijk was welk lot de Joden in Duitsland en Oostenrijk beschoren was dreven de westerse landen ze met migratiewetten en grensbewaking regelrecht in de klauwen van de nazi’s.
Vandaag gebeurt – verschillende historische omstandigheden in acht genomen – hetzelfde met vluchtelingen die dictatuur, armoede en hongersnood ontvluchten. De dood wordt beleidsmatig geaccepteerd als antimigratie-instrument. De inhoudstafel van Polmans boek leest als een catalogus van Europese onmacht en hypocrisie, dan wel cynisme: „De deal met Ethiopië, “De deal met de Soedanese genocidepleger“ „Deals in de Maghreb“ „De EU-Turkijedeal.“ Gemeenschappelijk aan al die overeenkomsten is dat Europa zich van het vluchtelingenprobleem afmaakt door een dubieuze overeenkomst met dictators, vaak in de landen die de vluchtelingen/migranten in wanhoop zoeken te ontvluchten. Uit het oog is uit het hart en zolang er geen beelden op onze schermen verschijnen van haveloze en uitgeputte dompelaars of van dode kinderen op het strand lijken de Europese leiders al best tevreden met „de oplossing van de vluchtelingencrisis.“
DE EU, Internationale organisaties zoals de IOM (International Organisation for Migration), de UNHCR (United Nations High Committee for Refugees) en een oeverloze alfabetsoep andere letterwoorden en afkortingen helpen mee om het probleem onzichtbaar te maken. Ze zijn meesters in het bedenken van Orwelliaanse termen als „safe havens“ of „AVR“(„Assisted Voluntary Return program”) die een totaal tegenovergestelde werkelijkheid verhullen. Vluchtelingen in eigen land worden „DP’s“ (“Displaced Persons”). De kampen waarin ze – vaak voor jaren – worden gedumpt, die „safe havens“ dus, zijn nauwelijks beter dan de concentratiekampen van de nazi’s. De schrijver Arnon Grünberg, die een groot deel van zijn familie verloor in Shoah, bezocht in 2014 zo een door de UNHCR beheerd kamp in Congo. Hij schrijft: „Oog in oog met dit lijden begrijp ik de SS’ers in het concentratiekamp beter dan ooit. Met de ondermens kun je je niet identificeren. Hij stinkt, hij is lethargisch, hij weet niet wat solidariteit is, hij lijkt nauwelijks meer op een mens.“
In haar beroemde driedelige werk „The origins of Totalitarianism“ beschrijft de filosofe Hannah Arendt de verschillende soorten concentratiekampen van de nazi’s: opvangkampen, werkkampen en vernietigingskampen. Eén eigenschap hadden die drie soorten kampen gemeen: „massa’s mensen verdwenen erin alsof ze niet langer bestonden. (…) Ze concludeerde dat de pointe van alle kampsoorten is om vergetelheid af te dwingen.“ Dat is net wat Europese politici lijken te doen: vergetelheid afdwingen.
Eén van de schrijnendste verhalen is dat van de Libiëdeal. Wat voor de EU „migranten redden“ heet komt neer op een mafioze deal met de Libische kustwacht, betaald en uitgerust door de EU. Het plaatsje Sabratha in Libië is één van de belangrijkste vertrekplaatsen voor bootjes naar Europa. De lokale commandant van de kustwacht, Al Bija genaamd, krijgt van elke mensensmokkelaar in de streek een deel van de winst omdat hij anders hun smokkelboten tot zinken brengt met passagiers en al. Of hij kaapte ze en sleepte ze terug naar Sabratha waar ze verdwenen in gevangenissen. Een EU-waarnemer die zo een detentiecentrum bezocht noemde ze „the closest we have to concentration camps in the 21st century.“ In augustus 2016 meldde Artsen zonder Grenzen “dat zo goed als elke persoon die ze uit zee redden tekenen vertoont van het extreme geweld in Libische gevangenissen: geperforeerde trommelvliezen, brandwonden, littekens van afranselingen, gebroken botten. In die tijd financierde de EU al negentwintig van die detentiecentra.“
Fake news, opgeblazen cijfers en termen als „aanzuigeffect,“ „zwermen migranten“ (David Cameron) „stormloop op Europa,“ „demografische tijdbom,“ “buitenlandse invasie,” “meeuwen op het stort” (Louis Tobback), “het putje van het bad” (Theo Francken) zijn de andere constante in het Europese migratiediscours. Toen de Franse migratiespecialist Hervé Le Bras in een debat met Marine Le Pen erop wees dat 90% van de migratiebewegingen in Afrika plaats vinden tussen de verschillende Afrikaanse landen en dat het „aanzuigeffect“ op geen enkele manier kan worden aangetoond antwoordde Le Pen: „Monsieur Le Bras, on en a marre de vos statistiques!”
Johan Depoortere
23-2-2020
Een versie van dit artikel verschijnt als column in AKTIEF, het driemaandelijks blad van het Masereelfonds.
Meer over dit onderwerp:
https://www.epo.be/nl/politiek/3821-niemand-wil-ze-hebben-9789491921537.html
https://www.vpro.nl/programmas/in-europa/kijk/afleveringen/2019-2020/vluchtelingen.html
https://www.groene.nl/artikel/zie-de-verregaande-ontmenselijking
https://www.mo.be/interview/francken-gelijke-rechten-vluchtelingen-afschaffen-denemarken-gidsland
KARIKATURALE JODEN
Door Gie van den Berghe
In een mooi en noodzakelijk opiniestuk (in De Standaard van 21.2.20) wijst Ludo Abicht er zeer terecht op dat nogal wat verstandige mensen dwalen als ze de zogenaamd antisemitische carnavalwagen in Aalst aan de jodenuitroeiing koppelen.
Toch vindt Ludo dat de makers van die wagen ‘ronduit fout waren door de karikatuur van de Jood – en carnaval gaat over niets anders dan karikaturen – spontaan te associëren met het beeld van de Jood dat al eeuwen de ronde doet en met het gevaarlijke idee van de geldjood’.
Lachen met volksvreemden in Aalst
Het woord ‘karikatuur’ komt uit het Italiaans en betekent letterlijk en figuurlijk ‘aanvalsactie’, het grotesk uitbeelden van autoriteiten, beroemdheden, vreemdelingen, minderheden. De uitgebeelde personen worden sterk vervormd voorgesteld, alle als negatief beoordeelde fysieke of karakteriële kenmerken worden zwaar overdreven en – als het om mensengroepen gaat – worden veralgemeend. Dat is ook wat carnavalisten doen. Dat mag, want carnaval is een tijdelijke vrijplaats om met alles en nog wat de draak te steken. Waarom zou het dan wel fout zijn om joden karikaturaal uit te beelden? Onverstandig is het in deze tijden wel, maar het is en blijft een karikatuur. Een karikatuur kan niet fout zijn, ook niet als het om joden gaat.
Ludo Abicht
Ludo Abicht schrijft ook dat je van de makers van die carnavalwagen niet kunt verlangen dat ze een geleerd boek gelezen hebben over het Kerkelijke verbod om munt te slaan uit het lenen van geld, waardoor de rol van ‘bankier’ aan niet-christenen, onder meer aan joden toeviel. Maar toch kun je volgens Ludo die carnavalisten verwijten dat ze het wijdverspreide beeld van de jood als ‘geldjood’ overgenomen hebben.
Da’s vreemd, want hoe je het ook draait of keert, Europeanen konden zeer lange tijd alleen bij (bepaalde) joden terecht om te lenen. Joden zaten, hoe ongewild ook, in een monopoliepositie. Historisch onderzoek naar de verhouding tussen welwillende en kwaadwillende joodse geldleners kan waarschijnlijk niet, maar het spreekt voor zich dat deze machtspositie tot problemen heeft geleid. Christenen die hun lening niet volledig konden terugbetalen en daarom beroofd werden van hun schamele bezittingen kwamen er makkelijk toe om joden als bevolkingsgroep te veroordelen. Door joden als godsmoordenaars, hostieverkrachters, kindermoordenaars en dergelijk voor te stellen had de Kerk dit trouwens serieus in de hand gewerkt. Woekerende joodse geldschieters – want die waren er, zoals in alle mensengroepen – zullen deze vooroordelen en jodenhaat alleen maar versterkt hebben. Het stereotiepe beeld van de ‘geldjood’ gaat hoe dan ook deels terug op bepaalde historische verhoudingen, visies en gebeurtenissen. Daar kunnen joden noch christenen iets aan verhelpen.
Dergelijke stereotiepen buiten hun historische context gebruiken is in deze tijden niet verstandig. Maar is een gebrek aan verstand niet juist kenmerkend voor menigten, massa’s en massavertoningen? Worden vijandige stereotiepen dan niet bijna altijd klakkeloos overgenomen? Mag dat tijdens de zeer tijdelijke vrijplaats die carnaval is? Van mij wel, al spreken dergelijke uitspattingen me persoonlijk niet aan. Maar dan moet je consequent zijn, met alles de draak durven steken. Ook met de N-VA, het koningshuis, Aalst, Vlaanderen, carnaval en – constructiever – met het in de steek laten van miljoenen vluchtelingen en mensen in nood (Idlib, Lesbos, concentratiekampen in het Mexicaans-Amerikaanse grensgebied…) Zet eens een maatschappijkritische zotskap op!
Lees over hetzelfde thema ook: OVER KARIKATUREN EN ISRAËL door Lucas Catherine
OVER KARIKATUREN EN ISRAËL
Door Lucas Catherine
Niet alleen de cultuursector lijdt onder besparingen en vallen er projecten stil. Ook de Vismooil’n hadden vorig jaar in Aalst geen geld voor een nieuwe praalwagen. Ze lasten een sabbatjaar in en ze recycleerden dan maar oude poppen. Sabbat = joden. Geen geld ? Wie heeft er geld volgens de antisemitische traditie? De joden. En hoe zien joden eruit ? Met een haakneus, een shtremel en pajes en lange zwarte jassen.
Een verschrikkelijke karikatuur, met de nadruk op verschrikkelijk.
Zo’n karnavalstoet loopt vol karikaturen, net zoals (vroeger) stripverhalen. Racistische karikaturen : ‘Arabieren zijn sheiks die rijden op een kemel in de woestijn’. In de realiteit willen alle Marokkanen die ik ken rijden met een Peugeot, maar soit.
‘Chinezen hebben niet alleen spleetogen, maar zijn niet te betrouwen : in hun restaurants laten ze ons ratten en katten eten.’ Nu is de Chinese keuken stukken beter dan, pakweg, de Hollandse.
‘Afrikanen hebben dikke lippen, grote witte oogballen, kunnen goed dansen, zijn grote kinderen, maar niet al te snugger en liever lui dan moe. Wat ze nodig hebben is een strenge vader die ze aan het werk zet’ zeiden de Belgische kolonialen. Maar studies wijzen uit dat de gemiddelde Congolese Belg beter is opgeleid dan de gemiddelde witte Belg. Toch moeten ze werk doen beneden hun niveau. Ik zie het dagelijks in Brussel.
Maar goed de joden. Er zijn orthodoxen en anderen. Die ‘anderen’ vormen de meerderheid. In Brussel wonen iets meer joden dan in Antwerpen, alleen weinig orthodoxen en ze vallen dus minder op.
De meerderheid in Brussel zijn afstammelingen van joodse vluchtelingen uit de jaren dertig. Dit is bvb het verhaal van mijn vriend Jacques R. Oorsponkelijk woonden zijn ouders in Roemenië. Roemenië was erg antisemitisch (nu nog trouwens) en ‘s zondags preekte men tegen de joden in de kerk, na de dienst trokken met stokken en messen gewapende benden door de stad op zoek naar joden. Jacques’ ouders besloten te emigreren: naar Polen, maar daar was het nog erger. Dus besloten ze zekere dag om te voet van Polen naar Brussel te trekken. Zo kwam Jacques hier terecht. En waren die Oost-Europese joden rijk? De overgrote meerderheid was werkman of ambachtsman. Ze hadden dan ook hun eigen vakbond gesticht : Bund Yiddischer Arbeter en ze waren linkser dan toendertijd bijvoorbeeld Emile Vandervelde.
Racistische karikaturen berusten op onwetendheid en je bestrijdt ze door die onwetendheid op te heffen. Dat geldt ook voor karikaturen van zwarte Afrikanen, Chinezen of Arabieren. En wat opvalt is dat de groepen die het ergst onder zo’n racisme te lijden hebben, juist de grootste slachtoffers waren van de gruwel door Europeanen aangericht in naam van ‘onze Westerse beschaving’.
Spleetogen vormden het Gele Gevaar en waren een Gele Draak die bestreden moest worden. Ze ondergingen dan ook in China koloniale oorlogen en in Hiroshima de meest gesofisticeerde produkten van onze beschaving.
Zwarten werden met miljoenen door Hollanders, Portugezen, Fransen en Engelsen uit Afrika weggevoerd en in Afrika zelf ondergingen ze een Belgische beschaving die graag gebruik maakte van de chicote (bullepees) en handafhakkingen.
De Palestijnse Arabieren worden nog altijd gekoloniseerd en geterroriseerd.
De Christusmoordenaars werden al sedert de dag dat Godfried van Bouillon door de Rijnvallei trok op weg naar Palestina massaal vermoord. De Nazi’s industrialiseerden zijn praktijken op een miljoenenschaal.
Een tweede zaak die opvalt is dat de racistische Kuifjes, Nero’s (Moea-Papoea, de Woefwasserij,..) en Susken en Wiskes (De Tam-Tamkloppers, De Witte Uil) ondertussen al een halve eeuw oud zijn.
En ook Karnavalskarikaturen moeten aangepakt worden, want zoals de Union des Progressistes Juifs schrijft : Aujourd’hui, ricaner à propos des Juifs, des Noirs ou des Musulmans en répercutant les pires poncifs les concernant et alors que ceux-ci sont les cibles principales des crimes racistes, cela ne peut plus être considéré comme une innocente plaisanterie. Ces images ont un impact qui dépasse largement les trois jours du carnaval et elles ont un effet direct sur ceux qui décident de passer à l’acte.
Maar heeft u al een woordvoerder van die progressieve joden in onze media gehoord? (Er zijn er nochtans bij die Nederlandstalig zijn.)
Neen, wel spreekbuizen van Israël zoals Hans Knoop of hun minister van Buitenlandse zaken. Die blazen die domme en misplaatste en van grove onwetendheid getuigende karikatuur op tot een aanval op de Holocaust en een bewijs dat België doordrongen is van antisemitisme. De Holocaust rendeert, want, zoals de eertijdse Israëlische minister van Buitenlandse Zaken, Aba Eban zei : ‘There is no business like Shoah-business.’ De huidige minister van Buitenlandse Zaken Yisrael Katz doet het op zijn manier. Nadat hij een paar jaar geleden ( 2016) al de ‘chocolade etende Belgen’ verweet slechte democraten te zijn, heeft die minister van de koloniale apartheidsstaat Israël het over: “Belgium has positioned itself as one of the Security Council member states most hostile toward Israel.” België had, als tijdelijk voorzitter van de Veiligheidsraad in het kader van een briefing over kinderrechten een NGO uitgenodigd die actief is in Palestina, en wat gebeurde er : De dag voor Carnaval schreef De Standaard :
De NGO Defence of Children Palestine komt maandag (de dag na Carnaval) niet spreken op een briefing van de VN veiligheidsraad. België als tijdelijk voorzitter heeft de invitatie uitgesteld onder druk van Israël. De nummer twee van onze Ambassade in Israël, Pascal Buffin, werd twee keer op het matje geroepen door Buitenlandse Zaken in Jeruzalem.
Yisraël Katz. Foto Wikipedia
Over die meneer Yisraël Katz valt nog dit te zeggen :
Deze Litouwse jood bracht zijn jeugd door in de kolonie Kafr Ahim, toen pas gesticht op het Palestijnse dorp Qastiniya. Het werd op 29 juni 1948 verwoest door het Israëlisch leger volgens wat de Israëlische historicus Benny Morris noemt ‘‘liquidation‘ (hisul) en ‘burning’(bi’ur.) De woorden tussen haakjes zijn de Hebreeuwse termen. Het dorp bezat grote boomgaarden waarop ze de befaamde Jaffa appelsienen kweekten, later overgenomen door de zionistische kolonisten.
Yisraël Katz wil dit soort verhalen niet geweten hebben. Palestina is zogezegd altijd Hebreeuws geweest. Als toenmalig minister van verkeer liet hij een wet stemmen waardoor in de bewegwijzering alleen nog maar de Hebreeuwse uitspraak mocht worden weergegeven van Arabische plaatsnamen als Nazareth, Jaffa, Jeruzalem…
Dezelfde Yisraël Katz pleitte tijdens de Gaza-oorlogen voor “targeted killings” en hij bepleitte dezelfde liquidatie-tactiek tegenover vreedzame opposanten van de Israëlische kolonisatie, zoals bepleiters van BDS (zie de mensenrechten organisatie Al Haq, 16 november 2019).
En voor zo iemand zwicht onze Belgische diplomatie. Waar een domme antisemitische karikatuur in Aalst al toe kan leiden.
PS. En er zijn natuurlijk ook niet-racistische karikaturen. Brusselaars hebben een ballonnekeskop, een moustache, een bierbuik en een dikke nek. En soms klopt dat : u moet maar eens een foto van mij googlen.
