Op 7 oktober, de eerste dag van de sadistische ravage van Hamas, grepen de Israëlische autoriteiten naar de microfoons om de wereld te verklaren dat dit Israëls 9/11 was. En inderdaad, er zijn enkele opvallende overeenkomsten. Tussen de tactieken en doelen van Al Qaeda en Hamas, maar ook tussen de imperialistische kansen die hun acties creëerden voor de VS en Israël.

Zowel Al Qaeda als Hamas vielen zonder onderscheid burgers aan. Beiden worden gedreven door een islamofascistische ideologie, gebaseerd op mythes over een glorieus verleden en een nog betere toekomst in de hemel, terend op de woede en het ressentiment die de armoede, onderdrukking en discriminatie ruimschoots voortbrengen. Wat willen ze? Een echte staat, een uitgestrekt gebied onder hun controle, niet geregeerd door “het volk” maar door henzelf, een staat die iedereen gevangen zet en martelt die het durft om het niet met hen eens te zijn (zoals Hamas doet in Gaza), en die beweert dat hun gezag niet kan worden aangevochten omdat het steunt op religieuze dogma’s. Ze hebben volslagen minachting voor het menselijk leven, inclusief soms dat van henzelf. Ze zijn een duidelijke uitdrukking van de doodscultuur die het kapitalisme in dit tijdperk voortbrengt. Ze zijn racistisch, niet in de strikte zin van het classificeren van mensen op basis van huidskleur, maar in de bredere zin van het ontmenselijken van mensen op basis van hun “anders-zijn”, de omstandigheden waaronder ze geboren zijn, zoals hun etniciteit of cultuur. Maar ze hebben niet alleen minachting voor het leven van joden en andere niet-gelovigen in hun jaloerse god, het leven van “hun eigen” mensen heeft voor hen ook geen waarde. Zowel Al Qaeda als Hamas wisten dat hun aanvallen felle reacties zouden uitlokken, maar dat is precies wat ze wilden. Ze berekenden dat ze politiek voordeel zouden halen uit het immense lijden dat deze reacties voor moslims met zich mee zouden brengen. En in het geval van Hamas, voor de Gazanen in het bijzonder. De wreedheden die Hamas beging tijdens haar aanval waren waarschijnlijk niet alleen sadisme, maar een berekende tactiek om een maximaal brute Israëlische invasie uit te lokken. Dit was volkomen voorspelbaar, aangezien Israël altijd een doctrine van disproportionaliteit voor afschrikking heeft gevolgd. Zelfs voordat de staat werd gesticht, omarmden Joodse milities die strategie al in hun omgang met de Arabieren in het mandatoriale Palestina. Sindsdien, als er Joodse burgers werden gedood, stierven er altijd veel meer Palestijnse burgers als vergelding. Hamas wist dus heel goed dat hun aanval de dood van vele duizenden burgers in Gaza zou veroorzaken. Hamas hoopt dat het hierdoor zal winnen in de strijd tegen zijn directe concurrent Fatah om de controle over de Palestijnse proto-staat.

De hel

De andere overeenkomst tussen 9/11 en het Hamas-bloedbad is dat ze allebei gouden kansen boden voor de aangevallen naties. Ongetwijfeld zal er opnieuw gespeculeerd worden dat de staat die het slachtoffer werd dit liet gebeuren voor zijn eigen politieke voordelen: het verdriet en de woede, de dorst naar wraak, de patriottische eenheid, de door de media aangewakkerde razernij creëren een blanco cheque voor militaire acties waarvoor het anders niet genoeg steun kon krijgen. Weg met de interne verdeeldheid, de oppositie tegen de regering, het protest tegen Netanyanu’s corruptie en machtslust; het verpletteren van de vijand is nu het enige dat telt.

De Amerikaanse staat maakte van de gelegenheid gebruik om twee landen binnen te vallen en zijn controlemiddelen over de samenleving enorm uit te breiden. Het gaf meer dan 8 biljoen (trillion) dollar uit aan de post 9/11- oorlogen. Was dat het waard? Veel politici en pundits die ze toen steunden, de president inbegrepen, zijn van gedacht veranderd (maar steunen nu nieuwe oorlogen). Aan de 900.000 mensen die in deze oorlogen stierven kunnen we niet meer vragen wat zij ervan vinden.1

Het doel van Israël is niet anders dan voorheen: expansie. De huidige regering was erop gericht om stap voor stap meer grondgebied op de Westelijke Jordaanoever in te nemen. Ze gebruikt de huidige oorlog om dat proces te versnellen. Maar ze had er minder belang bij om Gaza in te nemen. Er is daar niets voor Israel, alleen ‘overbodige’ mensen. Het is een concentratiekamp. Een getto vol kinderen en kleinkinderen van mensen die uit Palestina zijn verjaagd. Vol getraumatiseerde jonge mensen zonder perspectief, zonder vrijheid om deze openluchtgevangenis te verlaten, voortdurend gebombardeerd met nationalistische propaganda, verleid door de macho gewelddadige cultuur van Hamas en de Islamitische Jihad, zoals jongens in de binnensteden worden gerecruteerd door bendes. Een doorn in Israel’s flank.

In de eerste week sinds het begin van deze crisis heeft Israël 6000 bommen op Gaza gegooid – een dichtbevolkt gebied van 365 km², nog niet het dubbele van de stad Antwerpen (204 km²) – net zoveel als de VS in een heel jaar op Afghanistan heeft gesmeten. En de invasie is nog niet eens begonnen. Netanyahu heeft een vergelding gezworen die “generaties lang zal nagalmen” onder de vijanden van Israël. De Israëlische generaal Ghassan Aliyan waarschuwde: “Jullie wilden de hel, jullie zullen de hel krijgen”. Minister van Defensie Yoav Gallant verklaarde: “We vechten tegen menselijke dieren en daar handelen we naar.” Geen van hen deed enige moeite om onderscheid te maken tussen Hamas-militanten en de ruim 2 miljoen Palestijnse burgers in Gaza. De opmerking over “menselijke dieren” is veelzeggend. Al decennia-lang en vooral de laatste jaren worden mensen in Gaza inderdaad als dieren behandeld. Misschien is het dan niet verrassend dat de gangsters die in deze gevangenis de plak zwaaien zich inderdaad als beesten gedroegen toen ze uitbraken en Zuid-Israël aanvielen. Dus nu gaat Israël de ontmenselijking en de collectieve bestraffing van al deze “menselijke dieren” nog eens driewerf overdoen. Het is duidelijk dat burgers niet alleen het risico lopen om ‘collateral damage’ te zijn in deze aanval, ze zijn ook het doelwit. Israël beval de burgers in de noordelijke helft van de strook naar het zuiden te evacueren en bombardeerde vervolgens mensen die dat deden. Het bombardeerde ambulances, scholen, moskeeën, flatgebouwen (in de eerste week werden al ruim 40.000 wooneenheden vernietigd) en de VS zorgde ervoor dat het voor die genocidaire operatie niet aan hardware ontbrak. Het beroofde de burgerbevolking van water, voedsel, medicijnen en elektriciteit. En alle leiders van het Westen die “oorlogsmisdaad!”schreeuwden toen Rusland soortgelijke dingen deed in Oekraïne hebben er nu niets over te zeggen. Wat ons niet hoeft te verbazen: “mensenrechten” zijn slechts een pion in hun machtsspel.

Ursula tweet haar selectieve verontwaardiging

Door alle Palestijnen te ontmenselijken en hen collectief te straffen, laat de Israëlische staat zien dat zij net zo racistisch is als Hamas. Als ze kon, zou ze misschien het advies opvolgen van de Amerikaanse senator Lindsey Graham die aanbevool om “de boel met de grond gelijk te maken”. Maar Israel kan niet alle Gazanen doden en kan ze ook niet Egypte in duwen. Er zal dus nog altijd een Gaza zijn als deze ronde voorbij is. Het lijkt het hoofddoel van het Israëlische offensief te zijn dat degenen die de hel overleven zo bang zullen zijn dat het nog een keer zou kunnen gebeuren, dat Hamas en hun geestesgenoten alle steun zullen verliezen. Of dat werkt, valt te betwijfelen. Angst houdt mensen tegen als ze iets hebben om voor te leven, maar als ze het gevoel hebben dat ze niets te verliezen hebben, kan woede ze overweldigen.

Waarom nu?

Het huidige geweld is niets nieuws, maar het is een escalatie die de wereld niet had verwacht. Net zoals de spanning tussen Rusland en het Westen niets nieuws was, maar de oorlog om Oekraïne een escalatie was die voor de meesten een verrassing was. De spanning in de Kaukasus was oud, maar de etnische zuivering van Nagorno-Karabakh is nieuw. Ook in Afrika is er een escalatie van oorlogen en militaire coups. Overal ter wereld lopen de spanningen op. Overal stijgen de uitgaven voor bewapening.2 Waarom nu?

De mondiale context van deze trend is een kapitalistische wereldeconomie in crisis en deze crisis versterkt de tegenstellingen die inherent zijn aan het systeem. Niet alleen het antagonisme tussen arm en rijk en tussen kapitaal en arbeid, maar ook de antagonismes tussen concurrerende kapitalistische entiteiten, tussen hegemoniale staten en opkomende rivalen. Als de grote meerderheid van de bevolking zichzelf niet herkent als een klasse met gemeenschappelijke belangen tegenover het kapitaal, dan zijn het deze laatste tegenstellingen die het wereldtoneel zullen domineren en zal de logika van steeds meer oorlog zich verder doorzetten. De kloof tussen arm en rijk zal dan, zoals de mensenrechten, slechts voer zijn voor het ideologische discours van de diverse kampen.

Hoe dieper de crisis wordt en hoe meer ze wordt aangewakkerd door de ontwrichtende gevolgen van de klimaatsverandering, hoe meer er, door nood en opportuniteit, economische en andere incentives ontstaan om de globale wereldorde te verstoren. Die wereldorde wordt gehandhaafd door de hegemoniale grootmacht van onze tijd, de VS. De strategie van de VS tegenover die uitdagingen bestaat erin om hun rivalen te isoleren door rond hen sterke coalities te bouwen geallieerd met Washington. Zo isoleerden ze Rusland door voormalige republieken van de USSR in hun invloedsfeer op te nemen, wat culmineerde in de strijd om Oekraïne; ze brachten Japan, Zuid-Korea en Vietnam samen in een door Washington geleide militaire alliantie die al de ‘Aziatische NAVO’ wordt genoemd; en in het Midden-Oosten orkestreerden ze overeenkomsten tussen Israël en verschillende Arabische staten (de “Abraham akkoorden”). De kroon op het werk zou de diplomatieke normalisatie tussen Israël en Saoedi-Arabië zijn. Voor Iran, de belangrijkste broodheer van Hamas, zou deze overeenkomst een zware strategische tegenslag zijn. Als Israël, de machtigste militaire partner van de VS in de regio, en Saoedi-Arabië, de financieel machtigste en religieus invloedrijkste partner van Washington, zouden normaliseren en samenwerken, zou Teheran geconfronteerd worden met een geïntegreerd pro-Amerikaans kamp. Amerikaanse partners, waaronder de VAE, Bahrein, Egypte en Jordanië, zouden het Arabische schiereiland effectief omsingelen en de controle over de Rode Zee, de Arabische Zee en de Perzische Golf veiligstellen via hun drie maritieme versperringen: het Suezkanaal, de Straat Bab el-Mandab en de Straat van Hormuz. Dit zou de imperialistische regionale aspiraties van Iran voorlopig grotendeels blokkeren. Dat hebben ze tenminste voorlopig bereikt: de overeenkomst gaat niet door, in de nabije toekomst zou het ‘onkies’ zijn voor een Arabische staat om een deal met Israël te sluiten.


Er is geen ‘nationale bevrijding’

Oorlogen in ons tijdperk gaan over kapitalistische entiteiten die elkaar het eigendom van hetzelfde stuk onroerend goed betwisten. De keuze die aan de inwoners van Palestina/Israël wordt voorgelegd is of een zionistische apartheidsstaat of een islamistische apartheidsstaat. De gedachte dat de mensen daar zonder een van beide zouden kunnen leven is onvoorstelbaar voor degenen die die keuze opleggen. Ze is ook ondenkbaar voor de meeste mensen die demonstreren tegen Israël of tegen Hamas, zwaaiend met hun respectievelijke nationale vlaggen. Hun oorspronkelijke motivatie is misschien afschuw van onrecht, maar ze zijn oorlog-propagandisten. Oorlog voor Israël, oorlog voor Palestina, waarin rivieren van bloed van gewone Palestijnen en Israëli’s worden vergoten voor de machtsdromen van staten en proto-staten. Ze negeren de wreedheden die door hun eigen partij worden begaan en gedragen zich als apologeten voor de moord op onschuldigen. Voor de SJP (Students for Justice in Palestine), een organisatie die sterk aanwezig is op Amerikaanse campussen, bestaan er geen onschuldige Israëli’s, het zijn allemaal bezetters, en niemand mag Hamas bekritiseren omdat die “het recht heeft om zich te verzetten tegen de bezetting van hun land met alle middelen die zij nodig achten”, zoals een recente SJP-resolutie verklaarde. Middelen zoals het doden van baby’s, het verkrachten van vrouwen, het verbranden van lijken, het martelen van gevangenen, het ontvoeren van kinderen en bejaarden, enz.

Laten we duidelijk zijn: nationale bevrijding bestaat niet in ons tijdperk. De mensheid staat tegenover een sociale orde die functioneert als een totaliteit, een globale machine met zijn inherente logika maar met niemand aan het stuur; een machine waarvan naties slechts een rader kunnen zijn. Hooguit kan ‘nationale bevrijding’ een lokale bourgeoisie het recht geven om te kiezen van welke grootmacht ze een vazal wil zijn. Maar altijd, zonder uitzondering, betekent nationale bevrijding dat de uitgebuitenen de uitbuiters van hun eigen nationale afkomst moeten steunen tegen de buitenlandse vijand. Er is geen bevrijding voor de arbeidersklasse door nationale bevrijdingsbewegingen. Integendeel: deze bewegingen zijn obstakels voor een beweging die tot echte bevrijding kan leiden. Een beweging die strijdt voor de werkelijke belangen van de mensen die in Israël/Palestina leven en die de verdeeldheid die hen is opgelegd overwint om de werkelijke bron van hun ellende aan te vallen: een sociale orde die hen niets anders te bieden heeft dan uitbuiting, verpaupering en oorlog. Een strijd, niet om te beslissen wie wat bezit, maar om fetishistisch bezit af te schaffen, om de samenleving te baseren op het voorzien in menselijke behoeften in plaats van het vergaren van bezit en winst.

Zo’n beweging begint in de werkplaatsen, in de straten, aan keukentafels, niet in parlementen of legerhoofdkwartieren. Ze begint met weigeren om te ondergaan, weigeren om zich te onderwerpen aan de winstdrang en de oorlogszucht (die nauw verbonden zijn). Ze begint met verbanden bloot te leggen die anderen herkennen.

De arbeidersklasse – in de brede zin – is de enige sociale kracht die zo’n beweging kan genereren. Ze is niet ontbonden, zoals de toename van grote stakingen en sociale bewegingen in de afgelopen jaren laat zien. Maar ze is ook niet volledig wakker, gedrogeerd als ze is door nationalistische indoctrinatie die ons zelden expliciet maar altijd impliciet instrueert dat “de andere mensen”, die geen deel uitmaken van “onze” stam, minder belangrijk zijn.

In bijna heel het Midden Oosten is de armoede de laatste jaren scherp gestegen. De regio barst van mensen die door het globale kapitaal overbodig zijn gemaakt. Miljoenen kwamen om in oorlogen. Hoeveel meer moeten er sterven voor de bevrijding of bescherming van hun vaderland alvorens deze waanzin ophoudt ?? De verslechtering van de levensomstandigheden op de Westelijke Jordaanoever en in Gaza is overduidelijk, maar ook het proletariaat in Israël ontsnapt niet aan deze realiteit. Er is niet alleen de constante dreiging van geweld, maar ook verpaupering. Een derde van de Israëlische kinderen leeft nu in armoede, terwijl de concentratie van rijkdom de op één na hoogste is van alle ontwikkelde landen. Objectieve redenen genoeg voor arbeiders op beide plaatsen om op te staan tegen hun heersers en hun krachten te bundelen. Ook al lijkt dit perspectief op dit moment onmogelijk, het is de enige uitweg uit deze dodelijke spiraal van steeds meer catastrofes.

Tom Ronse

De illustratie bovenaan is een (niet recent maar actueler dan ooit) werk van Banksy in Gaza

1Zie het Brown University rapport: Costs of the 20-year war on terror: $8 trillion and 900,000 deaths Dit cijfer omvat niet de vele doden die het indirect gevolg waren van deze oorlogen, zoals ziekten, tekort aan drinkbaar water enz..

22,2 biljoen (trillion) dollar in 2022. In zijn tv-speech vorige donderdag pochte Biden schaamteloos dat al die oorlogen “many good jobs” opleverden in de Amerikaanse “Defense” industrie.